زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

مؤمن الطاق





ابوجعفر محمد بن علی احول (م حدود ۱۸۰ق)، معروف به مؤمن الطاق، متکلمی ماهر، حاضرجواب و صحابی امام صادق و امام کاظم (علیهماالسلام) بود که از امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) روایت کرده است.


۱ - معرفی اجمالی


ابوجعفر محمد بن علی بن نعمان مؤمن الطاق احول بجلی، ساکن طاق المحامل، یکی از محله‌های کوفه بود و در آنجا به شغل صرّافی اشتغال داشت. در مورد شخصیت وی داوری‌های متناقضی شده است. برخی ایشان را مؤمن الطاق، و مخالفان او را شیطان الطاق لقب داده‌اند و پیروانش او را شاه الطاق خوانده‌اند. به هر حال او صحابی امام صادق
[۱] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۸.    
[۲] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵.    
و امام کاظم (علیهماالسلام) بوده
[۳] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۵۹.    
و از امام زین العابدین، امام باقر و امام صادق (علیهم‌السّلام) روایت کرده است.
[۴] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۵.    
همچنین از سلام بن مستنیر بهره علمی بُرد.
[۵] خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۳۰۳.
او نزد امام صادق (علیه‌السّلام) از آن‌چنان منزلتی برخوردار بود که امام فرمود که زنده یا مرده او، نزد من از محبوب‌ترین مردم می‌باشد.
[۶] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵.    
محمد متکلمی ماهر، حاضرجواب،
[۷] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
[۸] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.
دارای مقام علمی بالا
[۹] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۵.    
و از اعتقادی نیکو برخوردار بود. مناظرات و بحث و گفت‌وگوهای بسیاری با ابوحنیفه داشته و با زید بن زین العابدین در مورد امامت امام صادق (علیه‌السّلام) مناظره کرده است.
[۱۰] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
[۱۱] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.    


۲ - شاگردان


او شاگردانی را تربیت نمود که از جمله آنها می‌توان به احمد بن زید خزاعی،
[۱۲] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.    
[۱۳] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۹۱.    
حماد بن عثمان، صفوان بن یحیی، ابن ابی عمیر و ابومالک احمسی اشاره نمود.
[۱۴] کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۵۷.    


۳ - شخصیت


ابوجعفر فردی مورد اعتماد،
[۱۵] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
[۱۶] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.
معتزلی مذهب و از ناحیه یک چشم نابینا بود و فرقه‌ای از معتزله به نام «شیطانیه» به او منسوب است.
[۱۷] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۷۸.    


۴ - تالیفات


آثار او عبارت‌اند از: الامامه المعرفه الرّد علی المعتزله فی امامة المفضول کتاب فی امر طلحة والزبیر وعائشه
[۱۸] ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
[۱۹] کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵-۱۸۶.    
اثبات الوصیة افعل لا تفعل
[۲۰] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.    
[۲۱] شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۹۱.    
کتاب کلامه علی الخوارج کتاب مجالسه مع ابی حنیفة والمرجئه الاحتجاج فی امامة امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام)
[۲۲] نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۶.    
و کتاب الجمل.
[۲۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۴۱.    


۵ - وفات


سرانجام در حدود ۱۸۰ق درگذشت.
[۲۴] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۷۸.    
[۲۵] ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۹۵.    
[۲۶] شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۰۲.    
[۲۷] برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، ص۱۷.    
[۲۸] حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۴، ص۲۸۱.    
[۲۹] حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۱۸۰.    
[۳۰] علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۲۶۱.    
[۳۱] استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، ص۳۱۰.
[۳۲] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۷.    
[۳۴] علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۳۷.    
[۳۵] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۳۰۷.    


۶ - پانویس

 
۱. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۸.    
۲. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵.    
۳. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۵۹.    
۴. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۵.    
۵. ↑ خوئی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ج۱۷، ص۳۰۳.
۶. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵.    
۷. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
۸. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.
۹. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۵.    
۱۰. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
۱۱. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.    
۱۲. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.    
۱۳. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۹۱.    
۱۴. ↑ کاظمی، محمدامین، هدایة المحدثین، ص۲۵۷.    
۱۵. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
۱۶. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۶-۱۸۷.
۱۷. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۷۸.    
۱۸. ↑ ابن ندیم، محمد بن اسحاق، الفهرست، ص۲۱۹.    
۱۹. ↑ کشی، محمد بن عمر، اختیار معرفة الرجال، ص۱۸۵-۱۸۶.    
۲۰. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۳۲.    
۲۱. ↑ شیخ طوسی، الفهرست، ص۱۹۱.    
۲۲. ↑ نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، ص۳۲۶.    
۲۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۴۱.    
۲۴. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۷۸.    
۲۵. ↑ ابن شهر آشوب، محمد بن علی، معالم العلماء، ص۹۵.    
۲۶. ↑ شیخ طوسی، رجال الطوسی، ص۳۰۲.    
۲۷. ↑ برقی، احمد بن محمد، رجال البرقی، ص۱۷.    
۲۸. ↑ حسینی تفرشی، سید مصطفی، نقد الرجال، ج۴، ص۲۸۱.    
۲۹. ↑ حلی، حسن بن علی، رجال ابن داود، ص۱۸۰.    
۳۰. ↑ علامه حلی، ایضاح الاشتباه، ص۲۶۱.    
۳۱. ↑ استرآبادی، محمد بن علی، منهج المقال، ص۳۱۰.
۳۲. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۷.    
۳۴. ↑ علامه حلی، خلاصة الاقوال، ص۲۳۷.    
۳۵. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۶، ص۳۰۷.    


۷ - منبع


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۶۵۴-۶۵۵، برگرفته از مقاله «محمد احول».


رده‌های این صفحه : اصحاب امام صادق | اصحاب امام کاظم | درگذشتگان سال 180 (قمری) | راویان از امام باقر | راویان از امام سجاد | راویان از امام صادق | راویان موثق شیعه قرن 2 (قمری) | شخصیت‌های قرن 3 (قمری) | مؤلفان شیعه قرن 2 (قمری) | متکلمان شیعه قرن2(قمری) | متکلمین معتزلی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.